Auhea oukou e ka poe no lakou ka naau ino!
Iaʻu e nanea ana me kuu wahine ma kekahi hale aina he 2 pule aku nei, ua hui maua me kahi hoa oʻu o ka wa ma mua. I ia manawa makou e nanea ana i ke kukahekahe, ka akaaka me ka minoaka ana o ka poe i kaawale no ka manawa loihi. Ua nanea maoli io no. A hale kekahi mau minuke pokole loa, a puiwa aela koʻu mau pepeiao i na olelo hoohalahala, hoahewa a ohumuhumu mai koʻu hoa mai. Ua puka maila keia mau ano olelo me ka naukiuki o kona naau. A o ko maua lahui Hawaii kana mea e ohumuhumu ana. E hoohalahala aku ana oia ala i ka poe Hawaii molowa e kaukai ana i ke aupuni i ke kala me ka inikua ola kino. E hoahewa aku ana i ka poe Hawaii hooio i ka ike Hawaii i loaa akula ia lakou. Pela oia ala i noke ai no kekahi mau minuke a hoolohe pono akula maua, o kuu wahine ia ia. Hoomanawanui aku au ia ia a hiki i ka manawa ana i hoomaka ai e olelo i na mea i pau e i puka.
A peia au i pane aku ai ia ia, "Ua ao kou noonoo, aole oe he naaupo. Pololei ka kekahi o kau mau olelo a aole hoi au e kue aku nei ia oe. Eia kaʻu ia oe, he aha kau mea e hana ana?" Ma mua o kaʻu ninau, e puka paa ole mai ana kana mau olelo a ia lohe ana o kona pepeiao i kaʻu ninau, uu ino mai ana kana olelo ana. A maopopo ihola iaʻu, aole i loaa ka haina ia ia. I ia manawa au i hoike aku ai i koʻu mau manao no ka lahui Hawaii o maua. Ua hoomaka au e hoonaauao ia ia no ka hookahuli aupuni, ka papa ia o ka olelo Hawaii, ka noho hooluhi o ka puali koa Amelika ma Hawaii a pela aku. O ke kumu, aohe ona ike i keia mau moolelo. I ka pau ana o kaʻu hahai ana aku i keia mau moolelo, lalau wale akula ka manao o koʻu hoa a hoomaka maila e walawalaau no na mea i pili ole iki i na manao nui mua ana i hoike maila. O ka mea i pii ino mai ai koʻu kai, o ia kana mahalo ana i ka hoomau olelo Hawaii ana a koʻu ohana. A ma hope iho, olelo oia no ka olelo Hawaii, "He aha kona waiwai?"
He aha kaʻu mea e hoike aku nei i keia hui hou ana oʻu me koʻu hoa? O kekahi kumu, pakuwa au i ka lohe ana i ka hoohalahala ia ana o koʻu lahui mai ka poe naaupo mai. A ina he Hawaii, paumi koʻu pakuwa. Eia no nae, aole au e hoohalahala aku nei ia ia me ka noonoo ole. A maopopo iaʻu, he nele oia i ka ike me ka oiaio ole no ia mau moolelo ma luna ae nei. Nui ae kona ike ma ua mau moolelo nei ma muli o kaʻu hai ana aku ia ia. Nana hoi e hooholo i kana mea e hana ai. Malia paha, e imi ana oia i ka ike me ka naauao a hoomaka no paha e aʻo mai i ka olelo a i ole e kakoo i na hana koikoi a ka Hawaii i keia au. Pehea la?
O na manao o koʻu hoa, he mau manao i laha loa ma mua o koʻu hanau ia ana. Ke manao nei au, ke emi iho nei ka huina kanaka nana e hoomau nei i ia mau manao. O ka mea maopopo ole ia ia ka olelo, aole hoi maopopo ka waiwai. "I olaola ka huewai piha ole." O ka mea hoahewa a hoohalahala hoi i kona lahui e hoomau ana i ka olelo Hawaii, he enemi oia no kona lahui. O ka mea ohumuhumu me ka hana ole, he lapuwale hoi kau. O ka mea ike i ka pilika, nana no e hooponopono.
"Mai makau i ka hana, makau i ka molowa"
Naʻu no